Boritë e ndryshkura

Gjithnjë e më tepër në median shqiptare, në gazetat, revistat, radiot e televizionet dhe akoma më së shumti në cybermedian shqiptare, në forumet, gazetat virtuale e blogerët e ndryshëm në internet, po shpaloset një patriotizëm anakronik e deliromadh që s’ka asgjë të përbashkët me kohën që rrojmë dhe prirjet e pjesës më përparimtare të njerëzimit ku bëjmë pjesë. Këta zëra të ngjirur që kumbojnë si bori të ndryshkura luftrash e që mbajnë mbi zhgunet e tyre mykun e varreve e të harresës, autosugjestionohen nga klithmat e tyre mbi Shqipërinë e madhe etnike, mbi bashkimin e madh të shqiptarëve, mbi padrejtësitë shekullore që të tjerët na kanë bërë ne dhe për të mirat e mëdha që i kemi bërë ne të tjerëve. Kalorës të tillë delirantë e histerikë të tipit Myftaraj po shfaqen gjithnjë e më shpesh si një alternativë e perspektivave që i hapen Shqipërisë në një frymë paqeje, bashkëpunimi e integrimi në rang evropian e global.

Do të ishte e lehtë të talleshe me shumë nga ato që këta mjeranë të penës thonë në shkrimet e tyre. Por unë nuk mendoj se ato janë për t’u tallur. Dhe t’i quash ata vetëm karagjozë apo sharlatanë, thjeshtë minimizon një problem që ka rëndësi për ardhmërinë e Shqipërisë, për mendësinë e brezave të rinj të saj që kanë sot shansin gjithnjë e më tepër të jenë të barabartë me bashkëkohasit e tyre më të përparuar të të gjithë globit, drejt një udhe që bota demokratike po e kristalizon me mund e me dije. Unë nuk i përbuz e as nuk i urrej këta njerëz. Ajo që dua unë është të përpiqem t’i kuptoj ata në gjithë atë retorikë çmendurisht lakadredhase me të cilat përmbytin paprerë shtypin e shkruar e vizual dhe ngjallin kaq armiqësi, urrejtje e përçarje.

Për mua njerëz të tillë janë para së gjithash, të rrezikshëm e dëmprurës. Ata i përkasin asaj shpure që patriotizmin e bëjnë zanat, që e keqpërdorin dhe e keqtrajtojnë. Njerëz të tillë e shohin historinë bardhë e zi, e ndajnë botën në “ne” dhe “ata”, kujtojnë të ligat e dëmet që të tjerët na kanë bërë por harrojnë të ligat e dëmet që edhe ne u kemi bërë të tjerëve. Aq më tepër ata nuk kuptojnë dinamikën e historisë dhe atë që njerëzimi e bota sot nuk janë ata që kanë qenë.

Ajo që më ka tmerron herë pas here në marrëdhëniet e Shqipërisë me botën, është kjo urrejtje e jashtzakonshme e demonstruar nga njerëz të tillë që mezi ç’pret rastin të shfaqet, një urrejtje absurde mbi bazën e së cilës të gjitha argumentet e tjera që ngrihen janë të kota e lehtësisht të rrëzueshme. Pse u dashka që shqiptarët e sotëm të urrejnë grekët e sotëm sepse ca stërgjyshër të tyre kanë dashur të bëjnë të tyret pjesë të trojeve shqiptare apo qoftë edhe se kanë therur, vrarë e djegur ca nga stërgjyshërit tanë? Nga ana tjetër: mos duhet që grekët e sotëm të urrejnë shqiptarët e sotëm për mizoritë që taboret me shqiptarë të Ali Pasha Tepelenës, të shqiptarit Mehmet Pashë të Egjiptit e të jeniçerëve arnautë kanë bërë mbi grekët në kohën e tyre kur ata grekë përpiqeshin të shkëputeshin nga zgjedha otomane? Pse u dashka që shqiptarët e sotëm të urrejnë serbët e sotëm për shkak të përgjakjes e mizorive që ca nga Karagjorgjeviçët, Pashiqët e Millosheviçët e tyre i kanë bërë popullsisë shqiptare në Shqipërinë e sotme e në Kosovë? Prapë nga ana tjetër: mos duhet që banorët e trevave boshnjake e serbe të urrejnë shqiptarët e sotëm qoftë për raprezaljet e shtypjet e taborreve me shqiptarë të Bushatlinjve të Shkodrës, aleatë e vasalë atë kohë të Portës së Lartë, apo qoftë për kundërgoditjet e rezistencën për pavarësinë e Kosovës? Pse duhet që të urrejnë shqiptarët e sotëm, italianët e sotëm për synimet e tyre të vjetra politike dhe për pushtimin fashist? Gjithashtu më tej: mos duhet që italianët e sotëm të urrejnë shqiptarët e sotëm sepse një pjesë e tyre nga të vajturit atje u sjellin andralla popullsisë italiane, i vjedhin, ndodh që i vrasin, trafikojnë drogë e prostituta? Përgjigja për të gjitha këto pyetje është një Jo e madhe. Duhet të mësohemi të rrojmë në harmoni e paqe me fqinjët tanë, të paktën sot, kur janë të gjitha mjetet demokratike e qytetare për ta bërë këtë. Vini re një absurd dhe çudi të madhe: Trojet shqiptare u pushtuan për gati 500 vjet nga Turqia Otomane. Po te shqiptarët nuk ka një të tillë urrejtje (dhe shumë mirë që s’ka) për kombin turk si ajo ndaj grekëve e serbëve që edhe pse e kanë lakmuar e kafshuar Shqipërinë, asnjëherë nuk kanë mundur ta shtien atë në dorë të tërën. Pushtime kemi patur edhe nga Italia e Gjermania në kohrat moderne, po lavdi Zotit nuk na është ngjallur ndonjë urrejtje e tillë për pasardhësit e këtyre pushtuesve.

Mendimi im është se në rastin e urrejtjes ndaj grekëve dhe serbëve janë përzjerë ca mekanizma të tjera konfliktuale, individë e grupe që kanë qenë e janë të interesuar për një konflikt permanent e një urrejtje të pafashitur. Këta pseudopatriotë mjeranë që e kanë gjetur konfliktin e urrejtjen si mjete për të formuluar identitetin e tyre në krizë, e ndjejnë mjaft komod pozicionin e vrushkullimit të flakadanëve të urrejtjes e mostolerancës dhe nuk vënë re se flamujt e tyre janë rreckosur jo nga luftrat por nga ashpërsia e urrejtjes me të cilin kanë kohë që i tundin zotërit e tyre. Njerëz të tillë janë ata që shpërndajnë barut e fitila në Kosovë, Malin e Zi e Maqedoni, ata që qëllojnë nga makinat serbët e Kosovës e që u hedhin bomba autobuzëve të tyre pikërisht për të mos lënë që Kosova të bëhet e pavarur, ata që gjoja në emër të shqiptarizmës janë gati të marrin malin si kaçakë sapo humbin ca poste ministrore në Maqedoni. Këta janë revolucionarët permanentë në rrënjët e të cilëve do të gjesh me shumicë nazizmin, stalinizmin, trockizmin, maoizmin e enverizmin. Ata nuk ndihen kurrë mirë në paqe e bashkëjetesë. Nuk kanë tjetër mënyrë veç urrejtjes e luftës për të shfaqur identitetin e tyre gjynafqar e të mjeruar. A vërtet besojnë këta zotërinj (nganjëherë, aman o Zot, ka edhe zonjusha mes tyre!) se e gjithë bota e paska halë në sy Shqipërinë apo në rastin më të mirë, vetëm Amerika na dashkërka? A vërtet kujtojnë ata se ne shqiptarët në këtë botë mëkatare ku rrojmë jemi më të pamëkatët? Ç’procese të ndërlikuara lëvizin në trurin e këtyre njerëzve? Mos vallë shohin ata shumë filma me fantazma e horror?

Pse kujtojmë me një urrejtje të pashuar e të ndezur për hakmarrje atë histori të gjatë konfliktesh me serbët e sllavët e tjerë dhe nuk kujtojmë që ka patur periudha kur stërgjyshërit tanë kanë bashkëpunuar me ta? Beteja e madhe historike e Fushë-Kosovës në 1389 kundër otomanëve që po dyndeshin në Ballkan, ku morën pjesë krahas forcave serbe e malazeze edhe ato shqiptare nuk është shembull urrejtjeje por bashkëpunimi. E njëjta gjë ndodhi në betejën e dytë të madhe të Kosovës, kur Gjergj Kastrioti me ushtrinë e tij u përpoq t’i vinte në ndihmë Janosh Huniadit, në krye të koalicionit të krishterë. Më tej akoma, nëna me origjinë serbe e heroit tonë kombëtar, pra e Skënderbeut dhe krushqia e motrës së tij me Brankoviçët e Malit të Zi dëshmojnë se ka patur periudha kur shqiptarët apo arbërit nuk i kanë urryer serbët apo sllavët dhe anasjelltas. Shkojmë më tej: pse s’lëmë gjë pa thënë për grekët mizorë e gjakatarë që na kanë dashur kurdoherë të keqen kur ka patur periudha kur shqiptarë a arnautë janë vënë krah për krah me ta në revolucionin grek e në luftrat greke për pavarësi? A nuk janë sot pjesë e Greqisë dhe e popullit grek ata mijra e mijra shqiptarë të lashtë, arvanitët që difuzuan aty në rrjedhë të kohës nga trojet shqiptare? Ashtu siç po integrohen në jetën e Greqisë së re ata mijra e mijra emigrantë shqiptarë që nuk kanë shkuar atje për të luftuar e urryer po për të rrojtur në miqësi e paqe.

Pseudopatriotët nuk lënë gjë pa përzjerë e ngatërruar: identiteti kombëtar, feja, autoktonia, gjuha shqipe me të cilat spjegohen të gjitha gjuhët e botës etj. Ka që dalldisen e u bëjnë thirrje shqiptarëve të kthehen në fenë e të parëve (po kush janë vallë të parët?). Ca thonë se shqiptarët duhet të kthehen në katolikë, ca në ortodoksë, e bile ca të tjerë më modernë, propozojnë protestanizmin. Ata që thonë kështu mund të jenë vetë muslimanë apo që s’besojnë në zot, po kjo s’ka rëndësi për ta. Ata japin mend edhe a duhet të jetë apo jo një peshkop i huaj në krye të ortodoksisë shqiptare dhe më naivët i kërkojnë qeverisë (?!) që ta zbojë atë. Dhe pastaj kërkojmë që Shqipëria të përparojë, të zhdukë varfërinë, të ngrejë nivelin e jetesës e të tjera. Hajde mendje, hajde! Në krye të Selisë së Shenjtë ishte një polak i lavdishëm, sot është një gjerman e askush nuk ngrihet në Itali të protestojë për këtë.

A duhet që një Bregoviç apo një Ana Visi që vijnë në Tiranë të mbajnë mbi vete të gjithë ngarkesën e urrejtjes shekullore që pseodopatriotët e kohrave moderne përpiqen ta fryjnë si një drogë të re në flegrat e nacionalizmit shqiptar? A nuk është kultura, arti, shkëmbimi i ideve, komunikimi e perspektiva e përbashkët ato që na bashkojmë sot mbi këta troje fqinjë? Nga ana tjetër, mos duhet që ne t’i ngjajmë atyre gërxhove serbë me kapella në kokë që s’u tretet shpirti nga humbja e “djepit” të tyre të Kosovës dhe lakmia e brigjeve tona adriatike apo atyre qirieve greke të megaliidhesë që tundin temjanët e thurin komplote për Vorio Epirin? Nacionalizmi nuk luftohet me nacionalizëm e as shovinizmi me shovinizëm. Kjo është ajo që nuk kuptojnë kalorësit e fytyrës së vrerosur të pseudopatriotizmit shqiptar.

Fqinjët na i ka dhënë historia e nuk i zgjedhim dot vetë. Në Greqi sot rrojnë e punojnë gati treçerek milioni shqiptarë. Këtyre nuk ju lutën grekët të shkonin atje, ata i detyroi halli, por ama dhe grekët ja panë e ja shohin hajrin punës së tyre. Atëhere pse kjo urrejtje? Me urrejtje me fqinjët nuk bëhet një familje e jo më një shtet. Ajo që na duhet është të jemi më modestë, të punojmë më shumë (jo më për të ngrënë bar, si dikur), të jemi më tolerantë dhe të përfitojmë me mençuri nga vendosja e re e gurëve në skakierën e madhe të politikës botërore. Duam s’duam ne, Greqia për rrethanat e veta historike, është prej kohësh në atë komunitet evropian që ne e ëndërrojmë. Eshtë e natyrshme që kapitalet greke të hyjnë me shumicë në Shqipëri, ashtu siç hyjnë ato austriake e gjermane në Kroaci e Rumani. Kjo nuk do të thotë se na pushtoi Greqia. Përkundrazi, ne e kemi pushtuar Greqinë me ata qindra mijra shqiptarë që punojnë atje. Idhtarët e revolucionit permanent patriotik janë kushërinj të Enver Hoshës që donte ta bënte Shqipërinë kështjellë e fanar të socializmit në botë dhe e bëri vetëm një turp e një shëmti të saj. Janë ata që prapë tundin e shkundin sot flamujtë e rreckosur të pseudopatriotizmit.