Korrupsioni, aleancat dhe “hallë Tamara”

Thonë që korruspioni është i pangjyrë. Nuk ka ngjyrat e partive. Kjo e bën më të vështirë zbulimin e denoncimin e tij. Në Shtetet e Bashkuara, pas një sërë skandalesh korrupsioni të nivelit të lartë ku përfshiheshin funksionarë dhe përfaqësues të Partisë Republikane që ka pushtetin, në Kongres e në Senat, shpërtheu skandali i rrushfeteve që kongresmeni Uilliam Xheferson merrte si shpërblim të favoreve ndaj firmave amerikane të internetit që mbulonin Afrikën. Dhe ky kongresmen nuk është i Partisë Republikane por i asaj Demokratike. Këtij “gjynahqari” të fundit, FBI i gjeti në frigoriferin e shtëpisë një paketë prej 100 mijë dollarësh. Në një farë mënyre, ky Xhefersoni i ngjan atij kryetarit të komunës së Golemit, që merrte rrushfet për ndërtimet në komunën e tij. Apo me ata të tjerët, deputetë a pushtetarë që përfliten e përfliten dhe ndjekja e tyre penale bëhet tërkuzë e gjatë që s’del kurrë në dritë.

Ndryshimi mes asaj se si trajtohet korrupsioni në SHBA dhe Shqipëri është ky: te e para, korrupsioni s’bëhet kurrë aleat politik dhe është një dukuri tepër individuale; te e dyta, korrupsioni jo vetëm që bëhet aleat politik, përdoret për kapital politik, por zhvillohet në trajtën e klaneve të fuqishme brenda e jashtë partive duke i marrë frymën gjithë jetës së vendit. Shumë nga politikanët dhe pushtetarët shqiptarë ja dinë mirë hiletë e dredhirat njëri tjetrit, por për vetëmbrojtje e sipas parimit: mos më ngit, të mos të ngas, bëjnë ndaj korrupsionit luftën e mullinjve donkishoteskë, kurse mënjanë i hapin shluzat lumenjve të korrupsionit e përfitimit personal, familjar, klanor. Vini re se ajo që ka ndodhur me Nanon, vite më parë kur denoncoi në forumin e partisë së vet korrupsionin e krerëve të saj me Caci-Muçi e Baçi dhe më pas në vend të katarsisit bëri aleancë dhe vazhdoi punën me po ata cacëra, muçëra e baçëra sikur të mos kishte ndodhur kurrgjëje, përsëritet gati njëlloj me Berishën i cili në një çast sinqeriteti (apo taktike politike), pohoi do kohë më parë në parlament se “të vetët” i kishin propozuar që t’i merrnin ata bizneset korruptive të kundërshtarëve të tyre dhe po ashtu ai, vazhdon punën me ta në krah. Pra në të dyja rastet, me korrupsionin bëhet aleancë politike dhe duke bërë kështu shoqëria shkon drejt gjëndjes kanceroze kur asnjë bisturi e trajtim mjekësor nuk i bën dot derman metastazave të sëmundjes monstër.

E keqja më e madhe është se në Shqipëri korrupsioni ka arritur tashmë të organizohet si aleancë ndërpartiake. Ndrrimi i pushteteve është realizuar disa herë; pushtetarët janë të ndërgjegjshëm se nuk mund ta mbajnë pushtetin pafund. Pra ata investojnë te opozita që mund të vijë nesër në pushtet, sipas parimit: po të mbaj, që të më mbash apo: ta mbuloj që të ma mbulosh. Aleancat korruptive ndërpartiake mund të nuhaten shumë kollaj në atë copë jetë Shqipërie ku njerëzit e kanë zakon të dinë se ç’ha për darkë komshiu e me ç’merren robt e tij të shtëpisë. Megjithatë asgjë apo (që të mos e shtysh pesimizmin deri në ekstrem) fare pak del në dritë. Dhe kjo është në sajë të atyre parimeve “të mëdha” e universale që përmendëm më sipër.

Pra pushtetet janë ndrruar, pushtetarët kanë hipur e zbritur, një pjesë e tyre janë detyruar ta lënë politkën, qoftë nga mosha a qoftë nga lufta e brrylave, po rrallë ndonjë prej tyre nuk ja pa hajrin qeverisjes për aq sa qe në pushtet. Një pjesë, ish ministra e kryeministra u bënë të pasur e vazhdojnë edhe më të pasurohen me biznese të fuqishme që e kanë bazën në kohën kur kishin pushtetin, ata ose morën pronat që u takonin ose përfituan për të favorizuar bizneset që i nisën ortakët e tyre në hije. Por edhe të marrësh pronat e tua, kur të tjerët, të shumtët nuk i marrin dot, është edhe ky një përfitim nga pushteti, është një korrupsion. Në qoftë se një ligj zbatohet në një mënyrë ndaj dikujt dhe në një mënyrë tjetër ndaj dikujt tjetër, zbatuesi i tij bën haptazi korrupsion. Po kështu edhe për favorizimin e bizneseve që nesër do t’i kesh të tuat. Le pastaj kur është fjala për vjedhje me pashë, të parave të shtetit, të zarfave të tenderave, të lejeve të ndërtimit, të rrugëve të ribëra me dhjetra herë, të infrastrukturës së kryer shkel e shko (nja dhjetë herë në mos më shumë janë dhënë fonde për projektin e Fushë-Kuqes për furnizimin me ujë të Durrësit).

Akuza të shumta e të tmerrshme janë bërë në çdo fushatë parazgjedhore lidhur me korrupsionin e hajdutërinë e kundërshtarëve. Pastaj, kur merret pushteti, ujrat fashiten e puna rrjedh njëlloj. Vini re se sa e shëmtuar tingëllon protesta e grupit socialist në parlament, kur të trëmbur nga ndonjë inat sporadik i pushtetarëve të sotëm, kërcënojnë të ngrenë çështjen e rrënimit të Shqipërisë në 1997. Ky na qënka asi i tyre nën mëngë. Po pse nuk e bënë këtë kur kishin pushtetin? Kush u a mbajti vrullin? Vini re se në ç’hall të madh gjëndet Berisha për të prishur një ndërtim të kundraligjshëm sepse veç kundërshtarëve të tij, në të janë përzjerë edhe ca nga të vetët dhe ai e di që ashtu siç është ndarë hesapi, çdo votë ka peshë vendimtare. Vimë përsëri te ajo kënga e vjetër e Nanos: caci, baçi la-la-la, më mirë me ta se pa ta.

Me atë shkallë korrupsioni që ka Shqipëria dhe me atë ç’është bërë deri më sot kundër tij, shoqëria dhe shteti shqiptar vetëm sa e ka gërvishtur këtë korrupsion që gjallon e fryhet për ditë. Ndërkohë që duhej bërë e njëjta gjë siç bëhet në vende ku ky problem është i rëndësishëm për fatin e të ardhmen e vendit. Le ta lëmë SHBA dhe të shohim një vend më pranë nesh. Në Rumani janë në proces penal në kuadrin e luftës kundër korrupsionit, një ish kryeministër dhe tre ish ministra të një viti e gjysmë më parë dhe janë gjithashtu edhe një sërë funksionarësh të aleancës në pushtet. Eshtë mjaft e rëndësishme që organet dhe autoritetet e duhura të kontrollit të mbikqyrin jetën financiare të politikanëve. Njerëzit janë qënie egoiste, edhe kur shkelin ligjet e marrin rrushfet, nuk i marrin për nipërit e stërnipërit, po më së shumti për veten e tyre, që të rrojnë më mirë e të ngjiten te luksi. Ndaj nuk shkon shumë dhe kjo u del. Ndodh atëhere si me ish kryeministrin rumun, që për të përligjur pronat, komfortin dhe pasurinë e papritur, shpiku “hallë Tamarën” e cila i paskësh lënë një trashëgimi të madhe para se të vdiste. Shqiptarët kanë qenë të mençur me paratë. I kanë fshehur në vrima e qypa, në mure e rrënjë pemësh dhe s’ka patur zot t’i gjejë. Jo sot, që ka lehtësi bankash të huaja anembanë botës, lidhje familjare e miqësie jashtë vendit me plot njerëz që hyjnë e dalin etj. Por megjithatë, të gjitha gjenden po të ndërtohen ligjet e duhura dhe të zbatohen ato siç duhen e po të funksionojnë siç duhet organet e ngarkuara me këtë punë. E keqja është penetrimi ndërklanor e ndërpartiak i korrupsionit dhe fshehja apo mosluftimi i tij për arsye të ekuilibrit të papërshtatshëm politik në momentin e caktuar. Duke bërë qoftë përkohësisht aleancë me korrupsionin, edhe pse vetë mund të mos jesh i prekur prej tij, është njëlloj si të nisesh në luftë me një flamur të rreckosur e të zbërdhylët që s’frymëzon kërkënd e me një kalë gërdallë që mezi mbahet në këmbë dhe kësisoj e ke humbur betejën pa e nisur fare atë.

(Botuar në Koha Jonë, 7 qershor 2006)