Paragjykimet shqiptare

Nuk ka gjë që të mos paragjykohet në botën shqiptare, që nga më të rëndomtat e deri te ato me rëndësi jetike për zhvillimin e vendit. Vini re si reagohet për gjithëshka: Kush u bë ministër? Filani? Kush është ky, i kujt është, ku ka qenë më parë? Ohu, po të jetë djali i filanit, as që ka për të qullur gjë. Le që më ka thënë Iksi mua për të që e ka patur në shkollë, vetëm përshesh di të hajë ai jo të bëjë për ministër... Kush është kjo organizatë? Kush e ka ngritur? Ku i gjejnë paratë? Hajde mor se i di unë, këto lojra. Janë që t’ja futin PD-së (ose PS, etj.)...

Dhe ja tani më e fundit: Kush është ky Aksioni Civil? Kush bën pjesë në të? Ama është ky filani dhe ky fistëku? Po atëhere kjo dihet pse është ngritur ky biçim aksioni. Le po e quajnë edhe veten intelektualë, pale!... Dhe pason pastaj një lumë sharjesh, fyerjesh, poshtërimesh të pashembullta sikur ata të shkretët njerëz të mos kishin krijuar një Aksion Civil po një Aksion terrorist që do të hidhte në erë të gjithë globin.

Shoqëria shqiptare ka vuajtur prej kohësh nga paragjykimet. Në shumë fjalorë mund të gjendet se paragjykimi është një gjykim apo opinion i ngjizur në mënyrë të paravendosur, një prirje apo opinion i formuar pa bazën e duhur apo pa njohuritë e mjaftueshme. Paragjykimi është një e metë thelbësore që turbullon mjaft mjedisin jetik të një vendi. Eshtë ai që gjeneron intolerancën, nxit përbuzjen e urrejtjen. Paragjykimi është shpesh rrjedhojë e formimit tonë të mangët, e të mësuarit për t’i bërë gjërat “më këmbë“ e “shpejt e shpejt” ndërkohë që ato duan të ulesh mirë e t’u kushtosh kohë e mund, e të përgjithësuarit e një përvoje negative që mund të ketë njëri apo tjetri në një teori të tërë të vlerësimit të gjërave që as i ka parë e as i ka ditur ndonjëherë.

Në epokën komuniste, paragjykimet i vlenin mjaft diktaturës (imperializmi ishte gogol, revizionizmi, tradhëtar, feja, opium për popullin, ballistët, bashkëpuntorë të pushtuesve e që hanin pula, prona, turp e herezi e madhe etj.) Sot, në një shoqëri të hapur e demokratike ato vetëm sjellin dëm. Vini re armiqësinë e madhe mes të majtëve e të djathtëve (kur vetë shumë nga ta të gjorët nuk e dinë fare pse janë të majtë apo të djathtë). A nuk është rrjedhojë e paragjykimeve, që socialistët janë hajdutë e mafiozë e të lidhur me krimin kurse demokratëve ju qan shpirti për popullin? Apo e kundërta: demokratët janë hajdutë e mafiozë e të lidhur me krimin kurse socialistëve u qan shpirti për popullin? A nuk është rrjedhojë e paragjykimeve ajo që filani apo fistëku janë o vetëm të mirë o vetëm të liq, që nuk bëjnë kurrë ndonjë gjë të mirë? Gjithkujt në Shqipëri i mbërthehen paftat e paragjykimit dhe s’ka burrë t’ja shqisë ato nga pamja e tij.

Paragjykimet shkojnë përtej kufijve të vendit ku rrojmë. Ato enden kuturu si balona të shkëputur nga pejtë. Paragjykohen shtete, kombe, epoka, fqinjë, dukuri e kultura, duke ushqyer nacionalizma të shëmtuar, ksenofobi, vlerësim bardh e zi të gjërave.

Paragjykimet janë diçka që e dëmtojnë individin pasi e vendosin atë në raport jo të drejtë me pjesën tjetër të shoqërisë. Shpejt a vonë, ato krijojnë bazën për mosmarrëveshje të kota e anësore duke ndikuar në gjithë procesin jetësor të individit. Por dukuria është akoma më e dëmshme dhe e rrezikshme për një shoqëri të tërë. E kapluar nga paragjykimet, shoqëritë njerëzore nuk mund të bëjnë kurrë përpara. Sado të kulturuara të kenë qenë këto shoqëri, nëpërmjet paragjykimeve janë manipuluar nga diktaturat për të shkuar në udhët pakrye ku kanë dështuar kurdoherë.

Me shqiptarët sot ndodh një dukuri e pashembullt. Duke qenë se gati një e treta e popullsisë jeton jashtë trojeve ku janë lindur e rritur, me pasion, mall e dhëmshuri, shpesh herë ata marrin pjesë në korin e madh të bashkëbisedimit në median e shkruar e audiovizive apo cybermedian moderne të internetit dhe më shumë akoma në bisedat e shumta në rrethe të ngushta e të gjera njerëzish. Të gjithë flasin për politikën, si bëhet kjo e si duhet bërë ajo. Kjo do të ishte gjysma e së keqes po qe se ky kor i madh nuk do të kishte paragjykime. Por jo. Paragjykimet e atyre që rrojnë më pranë jetës së vendit përcillen e bëhen shpesh herë qeliza nga të cilat rriten e zhvillohen paragjykimet e shqiptarëve jashtë Shqipërisë. Dhe krijohet kështu një tablo që aman o zot, nuk di nga ta kapësh më parë.

Natyra apo Zoti i ka dhënë njeriut mendjen, instrumentin më të fuqishëm në gjithësinë që njohim, me të cilin ai ka arritur ta zhvillojë jetën e botën njerëzore deri në stadin që njohim e jetojmë. Paragjykimi është diçka që i përvidhet mendjes ndaj nuk e nderon njeriun mendimtar. Nuk mund të shpresojmë kurrë që Shqipëria të bëjë përpara siç duam ne të gjithë, rrethuar kaq shumë nga paragjykime që nuk bëjnë gjë tjetër vetëm shpërbëjnë e bjerrin energjitë e vrullin e një populli të shquar posaçërisht për vrulle e energji.

Botuar në Gazeta Sot, 13 tetor 2006