Të dy kokët e korrupsionit

Një nga zhvillime e fundit në serinë e skandaleve të korrupsionit në SHBA është pranimi i fajit nga Mitçell J. Uejd në gjykatën federale në Uashington D.C. për përpjekjen e tij për të ndikuar në mënyrë të paligjëshme procesin e prokurimit në fushën e mbrojtjes. Uejd, një kontraktor i fuqishëm i mbrojtjes, nëpërmjet rrushfeteve dhe kontributeve të paligjëshme të fushatave, ka ndikuar që miliona e miliona dollarë të kanalizohen për kontraktorët që ai donte. Përveç Rendi “Djuk” Kanigham, kongresmenit që pranoi marrjen e rrushfeteve dhe tani është në procesin gjyqësor, në aferë janë përfshirë dhe po hetohen dy kongresmenë të tjerë, Virxhil H, Gudi Jr. dhe Katherin Harris. Kaningham, një kongresmen prej tetë termesh nga Kalifornia, ka pranuar se ka marrë së paku 2.4 milion $ në rrushfete që nga viti 2000. Rrushfetet përfshinin transaksione shtëpish, vetura lluksoze, jahte, qilima persianë, antika dhe para në dorë. Kongresmeni dhe familja e tij udhëtonin me avionë privatë të kontraktorëve, përdornin hotele dhe resorte të paguara dhe hanin dreka e darka me çmime të paimagjinueshme. Thuhet se Kaningham kishte përpiluar një menu të rrushfeteve, ku përcaktoheshin çmimet për çdo lloj ndikimi dhe kontratash.

E rëndësishme është se drejtësia amerikane e goditi korrupsionin në të dy kokët e veta, pra si atë që merr, ashtu edhe atë që jep, për të marrë një tjetër përfitim me vlerë më të madhe. Eshtë fakt se lobingu mbrohet nga kushtetuta e vendit dhe ai nuk mund të ndalohet. Në esencë, lobingu është një mjet demokratik nëpërmjet të cilit shoqëria civile ndërgjegjëson e nxit ligjebërësit për ta drejtuar legjislacionin ndaj problemeve që ajo mendon se janë jetike dhe me dobi në përparimin e vendit drejt demokracisë e prosperitetit si edhe ruajtjes e forcimit të të drejtave të njeriut. Por proceset e fundit gjyqësore në zhvillim dhe veçanërisht ai i lobistit të njohur Xhek Abramof lidhur me biznesin e kazinove të indianëve, kanë bërë të nevojshme ligje të tjera për të bërë të mundur që lobingu të mos degjenerojë në dhënie rrushfetesh e favoresh në këmbim të përfitimeve të mëdha për individë apo grupe individësh.

Në Shqipëri ky proces bëhet i cungët ose s’bëhet fare. Më së shumti zhurma bëhet vetëm rreth korrupsionit si terminologji e përgjithëshme, bëhet nga bisedat e njerëzve, gazetat, radiot, televizionet, kafenetë etj. Fjala korrupsion lakohet në të gjitha rasat: korrupsioni, i e korrupsionit, korrupsionit, korrupsionin, o korrupsion, prej korrupsionit... Dhe asnjë emër. Asnjë emër përpara ligjit se emra në hava ka sa të duash. Eshte e nevojshme qe me anen e ligjeve t’u pritet rruga të gjithë aferave korruptive. Ligji duhet të dënojë si deputetin që merr rrushfet në forma të ndryshme, ashtu edhe atë biznesmen që e jep rrushfetin apo bën favorin, si nëpunësin e policin që për shërbimin apo gjobën merr mitë, ashtu edhe atë hallexhi apo kondravajtës që e jep atë mitë, si mjekun e infermjeren që merr para nën dorë ashtu edhe të sëmurin apo të afërmin e tij që e jep atë.

Dy gjëra të tjera që bien në sy në ndjekjen e aferave korruptive në SHBA janë vendosmëria e gjyqësorit dhe përkushtimi i gazetarisë gjurmuese. Në përgjithësi, gjyqësori në SHBA nuk do t’ja dijë se me kë ka të bëjë njeri apo tjetri i paditur, në se është i njohur i presidentit apo i manjatëve miliarderë, në se cënohet partia në pushtet apo opozita. Ka mjaft figura të paepura e me moral të pathyeshëm të gjyqësorit që i nderon e respekton i gjithë opinioni publik i vendit. Cilido vend që zotohet të luftojë korrupsionin, duhet të reformojë sistemin gjyqësor. Të gjithë të dërguarit e Evropës që vijnë në Shqipëri apo edhe që nga Brukseli, theksojnë pikërisht këtë si gjënë e parë që duhet bërë.

Nga ana tjetër gazetaria gjurmuese është ajo që ka nxjerrë në pah dhe i ka hapur shtegun procesit gjyqësor për rastet më të shumta e më të bujshme të aferave shpërdoruese e korruptive. Kjo e ka ngritur gjithashtu mjaft lart në sytë e opinionit publik figurën e gazetarit gjurmues. Kjo degë e gazetarisë duhet ngritur e forcuar me shpejtësi e përparësi në Shqipëri pasi përndryshe do të mbetemi në llumin e thashethemeve të kafeneve që shpesh përcillen edhe nga media. Një gazetari gjurmuese do ta bënte vërtet median pushtet të katërt dhe jo një kukull në duart e pronarëve të shtypit, grupeve të bizneseve pranë tyre apo formacioneve politike. Pavarësia dhe konsolidimi i gazetarisë gjurmuese kërkon njerëz të pabujshëm por të ndershëm e të guximshëm, sepse ata do të rrezikojnë realisht përballë mafies kriminale e cila ka banditët e saj në të gjitha nivelet e shoqërisë.

Pra udha është e qartë: bërja e perfeksionimi i ligjeve, ndërtimi i gjyqësorit të pavarur, nxitja e gazetarisë gjurmuese dhe ndërgjegjësimi i opinionit se pa luftuar korrupsionin në të gjitha shfaqjet e veta nuk ka shpresë për përparim e begati. Në këtë mënyrë korrupsionit do t’i goditen të dy kokat e veta dhe jo vetëm për një rast por në vijimësi. Merimanga nuk e thur rrjetën vetëm për një mizë, thotë filosofi i lashtë kinez Lao Ce.

(Botuar në Metropol, 27 shkurt 2006)