Oskar 2006: shtigjet e reja të filmit amerikan

Të dielën, 5 mars në orën 5 p.m. shikuesit e tifozët e shumtë të kinemasë në botë do të ndjekin me interes festën e 78-të të Oskarëve, një prej veprimtarive më madhështore të artit të filmit në botë. Ai do të zhvillohet në Teatrin Kodak të Hollivudit dhe do të transmetohet drejtpërdrejt nga mbi dyzet stacione televizive të botës (të vjen keq që në këtë numër nuk ka asnjë stacion televiziv të Shqipërisë, edhe pse është Televizioni i Kosovës).

Filmat që konkurojnë sivjet kanë ngjallur diskutime të shumta lidhur me temat komplekse, praninë e fenomenit “gej”, përplasjen e rracave dhe qytetërimeve, mbrojtjen e demokracisë dhe të drejtave të njeriut etj. Pesë filmat e propozuar si filmat më të mirë janë: “Mali shpinëthyer”, “Natën e mirë dhe paç fat”, “Kapoti”, “Krisma” dhe “Munih”.

“Mali shpinëthyer” është një histori epike dashurore për dy kauboj homoseksualë. Filmi, me regjisor Ang Li, është realizuar me një filmim të përsosur, peisazhe mahnitëse dhe lojë bindëse të aktorëve të rinj Heth Lexher dhe Xhejk Gylenhall. Natyrisht, shumë amerikanë nuk e gëlltisin dot një temë të tillë, duke patur parasysh mitin burror të kaubojit. Ka patur edhe sulme nga kritikë ndaj Hollivudit ku ky i fundit akuzohet për përvijimin e një drejtimi liberal në filmin amerikan me qëllim të kundërvënies ndaj republikanëve konservatorë në pushtet.

“Natën e mirë dhe paç fat”, me regji të Xhorxh Klunit, është një film për guximin dhe dinjitetin e gazetarit. Ai përshkruan kundërvënien e gazetarit të CBS, Eduard Murrou (luajtur nga Dejvid Stratheirn) ndaj senatorit MekKarti në vitet 1950, gjë që konsiderohet edhe sot si një kulm i dinjitetit dhe përgjegjësisë gazetareske që u flet të gjithë kohrave.

“Kapoti” është një film i Benet Miller bazuar në librin e Trumen Kapotit “Me gjak të ftohtë“. Loja e Filip Sejmur-Hofman është e shkëlqyer dhe ai pritet të marrë Oskarin për aktorin më të mirë. Filmi është një tragjedi rreth njeriut që ngulmon të gjejë atë që do dhe shkatërrohet prej saj. Aty zhvillohet një lidhje komplekse dhe ambiguitive mes shkrimtarit homoseksual dhe vrasësve që presin dënimin.

“Krisma”, me regji të Pol Hagis, është një ndërthurje linjash jetësore që ka për qëllim të japë kompleksitetin e jetës në qytetet e mëdha amerikane, me problemet e bashkëjetesës raciale, të familjes e të vetë individëve të rritur në mjedise të tilla. Filmi ka një dinamikë që të mban pezull dhe është plot kondrapunkte e të papritura.

“Munih” i Stiven Spilberg, një nga regjisorët më të mëdhej të gjallë të artit filmik, përshkruan veprimet e Mosadit, zbulimit izraelit pas masakrës së terroristëve palestinezë në Olimpiadën e Munihut në 1972. Agjenti i ri idealist, luajtur nga Erik Bana, ngarkohet në krye të grupit të fshehtë për eleminimin e organizatorëve të masakrës dhe së fundi ekzistenca e këtij grupi mohohet zyrtarisht nga vendi që i rekrutoi. Heroi i fimit kalon nëpër një kalvar ngjarjesh dramatike që e zhgënjen dhe e bën të vrasë mendjen se a është vallë kjo rruga e drejtë që duhet ndjekur. Filmi ka ngjallur një reagim të ashpër nga ebrejtë në Amerikë dhe në botë.

Filmat e propozuar për kategorinë filmi më i mirë i huaj janë: “Mos thuaj” (italian) me regji të Kristina Komençinit, “Gëzuar Krishtlindjet” (Francë) me regji të Kristian Karion, “Parajsa “ (Palestinë) me regji të Hani Abu-Hasad, “Sofi Sholl, ditët e fundit” (Gjermani), me regji të Mark Rothemund dhe “Tsotsi” (Afrika e Jugut) me regji të Gevin Hud.

Filmat më të mirë amerikanë të këtij viti japin mësime të rëndësishme për drejtimin e demokracisë. Ato tregojnë se Amerika është një vend i komplikuar mbushur me pakica të të gjitha llojeve raciale, kulturore e etike. Ta ngresh atë në art do të thotë të ngresh në art këto diferenca e dallime. Mjafton të kujtojme nje nga filmat e sivjetëm “Vendi i Veriut” (heroina e tij, Sharlizë Theron është propozuar për artisten më të mirë), film i cili i kushtohet grave që qenë të parat në luftën për barazi me burrat në frontet më të vështira të punës. Kur e sheh thua se sa shekuj përpara ka ndodhur kjo. Por jo, nuk është më shumë se 30 vjet përpara. Ja, kështu ka lëvizur Amerika. Larmia e shumëllojtë e temave, guximi krijues (mund të përmendet këtu “Siriana”), aktrimi i mrekullueshëm dhe teknikat më të përfeksionuara filmike e bëjnë kinemanë amerikane (s’duhet harruar kontributi i Britanisë së Madhe dhe Australisë së largët në të) të qëndrojë në pararojë të artit botëror të filmit.

(Botuar në Metropol, 4 mars 2006)