Skandali kulturor i zotit Sallabanda dhe probleme të diplomacisë shqiptare

Vetëm pak kohë më parë, ambasadori Shqipërisë në SHBA, z.Aleksandër Sallabanda bëri një paraqitje mbi Shqipërinë në Brigham Young University, Provo, Juta. Ky është një universitet privat në pronësi të kishës mormone. Ambasadori mund të kishte gjetur auditore më të përshtatëshme për paraqitjen e tij por kjo është tjetër gjë. Të gjithë ata që ndoqën në videon e qarkulluar në internet paraqitjen e tij me Power Point, patën një ndjenjë jo e mirë.

Ka shumë që bëjnë me faj anglishten e dobët të ambasadorit. Unë mendoj se prapë nuk është këtu puna. Anglishtja e tij, edhe pse jo me nivel, ishte e mjaftë për të shprehur ato që donte të thoshte ai. Dhe veç kësaj ai vetëm sa shoqëronte shfaqjen e figurave në Power Point. Puna është tek niveli i tij i dobët kulturor dhe tek paraqitja e pasaktë e gjërave në një ekspoze për Shqipërinë. Edhe një gjimnazist në një humbëtirë të thellë të Shqipërisë me siguri që i di më mirë se ai ca gjëra. Të thuash që shqiponja në flamurin shqiptar ka dy krerë se njëra përfaqëson jugun e tjetra veriun, është vërtet të qeshësh por pastaj të vrenjtesh e të mendosh se ç’nivel ka diplomacia shqiptare sot.

A nuk e di ky zoti ambasador se shqiponja me dy krerë e ka origjinën që në Bizantin e lashtë? A nuk e di ai se atë e kanë në flamurët e tyre apo në simbolet kombëtare veç Shqipërisë edhe Mali i Zi, Rusia, Serbia e Armenia? Po këto vende, për jugun e veriun e kanë atë atje? A i lejohet një kryediplomati në vendin më të rëndësishëm të globit të thotë se në Maqedoni ka një milion shqiptarë, kur sipas regjistrimit të vitit 2002, ata janë vetëm pak më shumë se 500 mijë? Është fjala për të bërë diplomaci, jo për të shitur patriotizëm e megallomani. Dhe le të mos përmendim gafa e gafa të tjera, shprehje pa vend e cilësime të pasakta që ai kishte në ligjërimin e tij fare joligjërues.

Dhe të mendosh se është fjala për një material të parapërgatitur e për të cilin mund të gjesh sa të duash të dhëna. Bile do të ishte mirë që vetë ministria e jashtme në Tiranë të përgatiste materiale standarde për raste të tilla parqitjesh për ambasadat. Imagjinoni se ç’gafa duhet të bëjë ky zoti ambasador kur merr pjesë në debate të ndryshme në tryeza më të larta, kur ndodhet përballë gazetarëve etj. Persona të tillë nuk i njeh publiku deri sa ndodh ndonjë rast si ky që thamë më sipër dhe ku ju del kallaji e tregohen se ç’janë në të vërtetë.

Dhe nuk është vetëm ky rast kur ky zotni ambasador është i pasaktë e i lehtë. Në shumë materiale të tjera mund të gjesh “xhevahire” të tijat. Në një intervistë me “Washington Diplomat” ai thotë se gjatë regjimit komunist ishte i internuar 11 vjet në Kukës ku punonte si mjek. Pse të internuar paskan qënë të gjithë ata mjekë, mësues, agronomë inxhinierë që punonin nëpër rrethet e humbura të Shqipërisë në kohën e diktaturës? Nuk fitohet me të pavërteta respekti i të huajve në ato vende ku diplomati kryen shërbimin e tij. Dhe në ato që thotë zoti Sallabanda ka mjaft të pavërteta e budallallëqe.

Cila është merita e këtij zotnie që na qënka caktuar ambasdador në vendin më të fuqishëm të botës? Po t’i zësh t’i numërosh të tëra, të del se vetëm përkushtimi partiak politik është merita që e ka sjellë këtu këtë mjek mikrobiolog. Tani nuk jemi më në 1991 kur kishim alergji nga diplomatët e vjetër por edhe të rinj ende nuk kishim. Vallë nuk ka edhe tani? Me siguri që kjo nuk është e vërtetë. Diplomatët janë persona teknikë jo nëpunës partie. Askush nga vendet e vërteta demokratike nuk i ndërron ata sipas fitoreve të partive në zgjedhje. Diplomacia është zanat. Kurse ne vazhdojmë me mendësinë që t’i përdorim postet diplomatike si shpërblime besnikërie apo partitizmi.

Dihet se ç’rol minimal ka Shqipëria në skakierën e politikës botërore. Kjo nuk është as e turpshme e as poshtëruese. E turpshme dhe poshtëruese është që të mos dimë ta paraqesim vendin tonë ashtu siç duhet, me ndershmëri, dinjitet e kulturë. Ç’mund të bëjë më shumë një diplomat se kaq në një tjetër vend? Ç’mund të bëjë tjetër më mirë veçse ta bëjë amabasdën një qendër kulturore të bashkëkombasve të tij që janë në atë vend, pa dallim idhtarësh e partish? Dhe vini re se ç’ndodh? Vini re se si rreth 70% e gjithë personelit të ambasadave, me gjithë ambasadorët brenda, nuk kthehen më në mëmëdheun e tyre të dashur kur i heqin apo u mbaron afati por gjejnë ndonjë skutë për të ndenjur atje ku janë duke shfrytëzuar lidhjet e vjetra e miqësitë e krijuara në emër të marrëdhënieve zyrtare diplomatike.

Kjo është sepse ende edhe sot kur Shqipëria është e hapur, një post në ambasada shikohet me lakmi si një privilegj i madh. Ky post i kërkohet me lloj lloj mënyrash, atij, “të madhit” që e ka në dorë kë të çojë. Dhe “i madhi” e jep shpërblimin, kur i mbushet mendja. Pra nuk çohet në këtë post një njeri që bën punën (ashtu siç ndodh edhe me shumë poste të tjera në atë vend) por vihet një njeri që të shpërblehet e të japë garanci se i qëndron besnik “të madhit”.

Rrallë ndodh që personeli i trupit diplomatik shqiptar të jetë mik i vërtetë i kulturës. Në përgjithësi ata nuk i shohin dot me sy njerëzit e kulturës të vendit të tyre. Ndërkohë që kjo ishte e vetmja gjë me të cilin duhet të mburreshin në ato vende ku i kanë caktuar të jenë. Pyetni po të doni shkrimtarë e piktorë, muzikantë, gazetarë e njerëz të shkencave dhe do t’ju tregojnë se si i kanë pritur në ambasada kur u ka rënë rasti. Me përjashtim të atyre që gëzojnë besimin dhe afërsinë e “të madhit” apo “të mëdhejve”, të tjerët kanë një përshtypje që nuk do të donin ta shihnin më kurrë me sy derën e asaj ambasade.

Dhe është qesharake të vësh re se detyra kryesore e këtyre ambasadorëve hallemëdhej është të presin e të përcjellin zyrtarët e lartë të shtetit shqiptar. Për këtë ata e shkrijnë të gjithë talentin dhe energjinë e tyre. Dhe vizita të tilla janë pa fund. Vijnë pa rreshtur funksionarë që nuk e kanë të vështirë të sajojnë ftesa (shumë nga këto ftesa i sajojnë ambasadorët pritës). Pastaj kanë edhe ndonjë punë të tyre, takojnë ca bashkëpatriotë, shikojnë fëmijët që i kanë në shkolla atje, u japin kohë grave të bëjnë pazaret e modës e shumë të tjera.

Me aq e vogël dhe e parëndësishme sa ç’është Shqipëria, ambasadorë të tillë si z. Sallabanda e bëjnë veç të tjerave jo vetëm akoma më të parëndësishëm por edhe qesharak vendin e tij. Shqipëria ka nevojë për diplomatë që të rrezatojnë dije, mënçuri e kulturë, që të mos përdorin fjalorin “ne” për partinë në pushtet dhe “ata” për opozitën. Diplomatët shqiptarë duhet të jenë njerëz karizmatikë, të sjellshëm e të edukuar, të aftë të bëjnë miq të shumtë në atë vend ku shërbejnë por të mos humbasin edhe miqësinë e respektin e bashkëkombasve të tyre atje.